Post Matric Scholarship Scheme 2024: पोस्ट मॅट्रिक शिष्यवृत्ती योजना 2024

Post Matric Scholarship Scheme 2024

भारत सरकारच्या सामाजिक न्याय आणि विशेष सहाय्य विभागामार्फत, अनुसूचित जाती (SC) विद्यार्थ्यांसाठी पोस्ट मॅट्रिक शिष्यवृत्ती योजना (Post Matric Scholarship Scheme) राबवली जात आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश अनुसूचित जातींतील विद्यार्थ्यांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे आहे, जेणेकरून ते आपल्या शालेय आणि उच्च शालेय शिक्षणाच्या प्रवासात आर्थिक अडचणींवर मात करून पुढे जाऊ शकतात

 

Post Matric Scholarship Scheme 2024 योजनेचा उद्देश:

Post Matric Scholarship Scheme 2024 विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शिक्षणाच्या प्रवासात मदत करण्याच्या दृष्टीने राबवली जात आहे. ह्या योजनेच्या खालील प्रमुख उद्दिष्टे आहेत:

1. विद्यार्थ्यांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे:
   शिष्यवृत्ती विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शिक्षणासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करते, ज्यामुळे त्यांच्या शिक्षणातील अडचणी कमी होतात. ह्यामुळे गरीब आणि मध्यमवर्गीय कुटुंबातील विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षण घेण्याची संधी मिळते.
2. शिक्षणात उतरती कळ कमी करणे:
   ह्या योजनेचा एक महत्त्वाचा उद्देश म्हणजे विद्यार्थ्यांना शिक्षण घेणं अधिक आकर्षक आणि सोयीचं बनवणे. विद्यार्थ्यांना विविध शिष्यवृत्ती व भत्त्यांद्वारे शालेय व महाविद्यालयीन शिक्षणासाठी आवश्यक असलेली आर्थिक मदत मिळते.
3. उच्च शिक्षणासाठी आकर्षण निर्माण करणे:
   शिष्यवृत्ती योजनेंतर्गत दिलेले विविध भत्ते आणि सहकार्य विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षणासाठी प्रेरित करतात. यामुळे, अधिकाधिक विद्यार्थी उच्च शिक्षण घेण्याकडे वळतात आणि आपल्या करिअरच्या उंचीवर पोहोचतात.
4. मुख्यधारेत शिक्षण घेण्याची संधी:
   ह्या योजनेद्वारे अनुसूचित जातीतील विद्यार्थ्यांना मुख्यधारेत शिक्षण घेण्यासाठी आवश्यक संसाधने आणि मदतीची उपलब्धता होते. जेणेकरून त्यांना समाजाच्या मुख्य प्रवाहात समाविष्ट होण्याची आणि यशस्वी होण्याची संधी मिळते.
5. योजना पारदर्शकता, समन्वय आणि विलंब टाळते:
   पोस्ट मॅट्रिक शिष्यवृत्ती योजना पारदर्शकतेसाठी तयार करण्यात आली आहे. योजनेचा उद्देश आहे की विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्तीच्या संबंधित प्रक्रियेतील समन्वय आणि विलंब टाळता येईल. तसेच, प्रत्येक विद्यार्थ्याला वेळेवर व योग्य माहिती मिळवण्याची संधी दिली जाईल.

पोस्ट मॅट्रिक शिष्यवृत्ती योजनेचे लाभ

पोस्ट मॅट्रिक शिष्यवृत्ती योजनेचे विविध फायदे विद्यार्थ्यांना विविध प्रकारे मदत करतात. ह्या योजनेतील प्रमुख लाभ खालीलप्रमाणे आहेत:

1. देखरेख भत्ता:
   योजनेअंतर्गत विद्यार्थ्यांना गटानुसार दरमहा देखरेख भत्ता दिला जातो. हा भत्ता विद्यार्थ्यांच्या शिक्षणाच्या कालावधीसाठी (कमाल 10 महिने) दिला जातो. हे भत्ते विद्यार्थ्यांच्या गटावर अवलंबून असतात.
   • दिवसभर शिकणारा विद्यार्थी (दिना-प्रति):
     • गट I: ₹550
     • गट II: ₹530
     • गट III: ₹300
     • गट IV: ₹230
   • हॉस्टेल विद्यार्थी (दिना-प्रति):
     • गट I: ₹1200
     • गट II: ₹820
     • गट III: ₹570
     • गट IV: ₹380
2. शारीरिक अपंगतेसाठी अतिरिक्त भत्ते:
   अपंगतेच्या विद्यार्थ्यांसाठी ह्या योजनेत अतिरिक्त भत्ते दिले जातात. यामध्ये अंधत्व, हिवताप, लोकोमोटर अपंगता, मानसिक विकार आणि ऑर्थोपेडिक डिसॅबिलिटी असलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी भत्ते दिले जातात. या भत्त्यांचा उद्देश विद्यार्थ्यांना त्यांच्या परिस्थितीनुसार अधिक सुविधा प्रदान करणे आहे.
   • अंधत्व/दृष्टी बाधा:
     • गट I & II: ₹150
     • गट III: ₹125
     • गट IV: ₹100
   • चर्मरोगग्रस्त (लेप्रोसी):
     • वाहतुकीसाठी भत्ता: ₹100 (हॉस्टेल बाहेर राहणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी)
     • एस्कॉर्ट भत्ता: ₹100
     • हॉस्टेल कर्मचारी विशेष भत्ता: ₹100
   • हिवताप (हियरिंग इम्पेअर्ड):
     • वाहतुकीसाठी भत्ता: ₹100 (हॉस्टेल बाहेर राहणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी)
   • लोकोमोटर अपंगता:
     • वाहतुकीसाठी भत्ता: ₹100
   • मानसिक विकार/मनोविकार:
     • वाहतुकीसाठी भत्ता: ₹100
     • एस्कॉर्ट भत्ता: ₹100
     • हॉस्टेल कर्मचारी विशेष भत्ता: ₹100
     • अतिरिक्त कोचिंग भत्ता: ₹150
3. शाळांना दिलेले शुल्क:
   विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शिक्षणासाठी आवश्यक असलेले सर्व अनिवार्य शुल्क, जसे की ट्यूशन शुल्क, परीक्षा शुल्क इत्यादी या योजनेद्वारे भरले जातात. हे शुल्क विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शाळा किंवा महाविद्यालयांमध्ये वेळेवर दिले जाते.

Post Matric Scholarship Scheme 2024 पात्रता (Eligibility Criteria)

पोस्ट मॅट्रिक शिष्यवृत्ती योजनेसाठी काही पात्रता शर्ता निर्धारित केल्या आहेत. त्यात प्रमुख शर्ता खालीलप्रमाणे आहेत:

1. उत्पन्नाची मर्यादा:
   विद्यार्थ्यांचे पालक किंवा कुटुंबीयांचे वार्षिक उत्पन्न ₹2,50,000 किंवा त्यापेक्षा कमी असावे.
2. जात:
   विद्यार्थी अनुसूचित जाती (SC) किंवा नवबुद्ध असावा.
3. निवासी:
   विद्यार्थी महाराष्ट्र राज्याचा निवासी असावा.
4. शिक्षणाची पात्रता:
   विद्यार्थी SSC किंवा समकक्ष परीक्षा उत्तीर्ण असावा.
5. अपयशासंबंधी नियम:
   जर विद्यार्थ्याला पहिल्यांदा अपयश आले, तरी त्याला परीक्षा शुल्क व देखरेख भत्ता दिला जाईल. दुसऱ्या वेळेस अपयश आले तरी त्याला ह्या भत्त्यांचा लाभ मिळेल. परंतु दुसऱ्या अपयशानंतर त्याला पुढील वर्गात प्रवेश घेणं आवश्यक आहे.
6. विद्यार्थ्याची स्थानिकता:
   जर विद्यार्थी महाराष्ट्र राज्याबाहेर शिकत असेल, तर त्यासाठी ह्या योजनेचे नियम भारत सरकारच्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार लागू होतात.
7. व्यावसायिक कोर्सेस:
   दोन व्यावसायिक कोर्सेससाठीच शिष्यवृत्ती मिळविण्याची शर्ती आहे.

कागदपत्रांची आवश्यकता

शिष्यवृत्ती अर्ज सादर करताना विद्यार्थ्यांनी काही कागदपत्रे सादर करणे आवश्यक आहे. हे कागदपत्रे खालीलप्रमाणे आहेत:

• आय प्रमाणपत्र (तहसीलदारांकडून)
• जात प्रमाणपत्र
• SSC किंवा समकक्ष परीक्षा मार्कशिट
• ताज्या परीक्षेचे मार्कशिट
• वडिलांचे मृत्यू प्रमाणपत्र (जर आवश्यक असेल तर)
• गॅप प्रमाणपत्र आणि स्व-घोषणा (जर आवश्यक असेल तर)
• हॉस्टेल प्रमाणपत्र (जर आवश्यक असेल तर)
• लग्न प्रमाणपत्र (जर मुलगी विवाहित असेल तर)

Post Matric Scholarship Scheme 2024 नूतनीकरण धोरण (Renewal Policy)

शिष्यवृत्तीच्या नूतनीकरणासाठी विद्यार्थ्यांना दरवर्षी आवश्यक कागदपत्रे सादर करणे आवश्यक आहे. जर विद्यार्थ्याची कुटुंबीयांची उत्पन्नाची मर्यादा आणि इतर अटी योग्य असतील, तर त्याला शिष्यवृत्तीच्या नूतनीकरणाची मंजुरी मिळेल.

Post Matric Scholarship Scheme 2024 निष्कर्ष

पोस्ट मॅट्रिक शिष्यवृत्ती योजना अनुसूचित जाती (SC) विद्यार्थ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे. ह्या योजनेमुळे विद्यार्थ्यांना शिक्षणासाठी आवश्यक असलेली आर्थिक मदत मिळते, ज्यामुळे त्यांना उच्च शिक्षणाच्या क्षेत्रात यशस्वी होण्यासाठी अधिक चांगल्या संधी प्राप्त होतात.