राष्ट्रीय कृषी विकास योजना (RKVY) :  उद्दिष्टे, वैशिष्ट्ये | Rashtriya krishi Vikas Yojana (RKVY) Apply Now

 

राष्ट्रीय कृषी विकास योजना (RKVY) किंवा राष्ट्रीय कृषी विकास कार्यक्रम ही भारत सरकारची एक महत्वाची योजना आहे. ही योजना मुख्यतः कृषी आणि संबंधित क्षेत्रांमधील पायाभूत सुविधा मजबूत करण्यावर लक्ष केंद्रित करते, ज्याद्वारे कृषी व्यवसाय आणि उद्योजकतेला चालना मिळवता येईल. या योजनेची सुरूवात 2007 मध्ये झाली होती, नंतर ती “कृषी आणि संबंधित क्षेत्रांच्या कायाकल्पासाठी लाभकारी दृष्टिकोण” (RAFTAAR) या नावाने सुधारित करण्यात आली.

राष्ट्रीय कृषी विकास योजना (आरकेवीवाई) काय आहे?
आरकेवीवाई एक केंद्रीय सहाय्यक योजना आहे, जी भारत सरकारने 2007 मध्ये सुरू केली. या योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट कृषी आणि संबंधित क्षेत्रांमधील विकासासाठी राज्य सरकारांना आर्थिक मदत देणे आहे.

राष्ट्रीय कृषी विकास योजना पार्श्वभूमी:

• आरकेवीवाई योजना भारत सरकारने 2007 मध्ये सुरू केली होती.
• ही योजना राष्ट्रीय विकास परिषदेच्या (NDC) 2005 च्या प्रस्तावावर आधारित आहे, ज्यामध्ये कृषी विकासासाठी व्यापक आणि एकात्मिक दृष्टिकोन घेण्याची आवश्यकता सांगितली होती.
• या योजनेचे उद्दिष्ट कृषी क्षेत्राला आलेल्या आव्हानांवर मात करणे आहे, ज्यामध्ये कमी उत्पादन क्षमता, घटते कृषी उत्पन्न आणि वाढती उत्पादन खर्च यांचा समावेश आहे.
• आरकेवीवाई योजना तीन स्तरांवर कार्यान्वित केली जाते:
  1. केंद्र सरकार – कृषी मंत्रालय
  2. राज्य सरकार
  3. जिल्हा स्तरावर जिल्हा योजना समित्या

राष्ट्रीय कृषी विकास योजना   उद्दिष्टे:

आरकेवीवाई-रफ्तार योजना, कृषी क्षेत्राला आर्थिकदृष्ट्या सशक्त करण्यासाठी, जोखीम कमी करण्यासाठी आणि कृषी व्यवसाय उद्यमशीलतेला चालना देण्यासाठी कार्यरत आहे. या योजनेचे काही प्रमुख उद्दिष्टे पुढीलप्रमाणे आहेत:

1. कृषी अवसंरचना निर्माण:
   कृषी उत्पादनासाठी आवश्यक पायाभूत सुविधांचे निर्माण, जे कृषी इनपुट, स्टोरेज आणि बाजारपेठेपर्यंत सहज पोहोचण्यास मदत करेल आणि शेतकऱ्यांना योग्य पर्याय निवडण्यासाठी सक्षम करेल.
2. राज्यांना स्वायत्तता:
   राज्य सरकारांना त्यांच्या स्थानिक/कृषकांची गरजा लक्षात घेऊन योजना तयार करण्यासाठी स्वायत्तता आणि लचीलापन देणे.
3. उत्पादन आणि उत्पन्न वाढवणे:
   मूल्य शृंखलेशी संबंधित उत्पादन मॉडेल्सला प्रोत्साहन देऊन शेतकऱ्यांचे उत्पन्न आणि उत्पादन वाढवणे.
4. जोखीम कमी करणे आणि अतिरिक्त उत्पन्न निर्मिती:
   एकत्रित कृषी, मशरूम उत्पादन, मधमाशी पालन, सुगंधी वनस्पती उत्पादन, फूलांचे उत्पादन इत्यादीसारख्या उत्पादन क्षेत्रांमध्ये शेतकऱ्यांचे जोखीम कमी करून अतिरिक्त उत्पन्न उत्पन्न करणे.
5. युवा सशक्तीकरण:
   कौशल विकास, नवोन्मेष आणि कृषी-व्यवसाय मॉडेल्सच्या माध्यमातून युवा वर्गाला कृषीकडे आकर्षित करून त्यांना सशक्त बनवणे.

 

Kanya Uthan Yojana 2024: मोबाइलद्वारे आवेदन करा आणि योजना लाभ घेण्याची सोपी प्रक्रिया जाणून घ्या

राष्ट्रीय कृषी विकास योजना RkVY योजनेची मुख्य वैशिष्ट्ये:

1. लवचिकता:
   आरकेवीवाई ही एक लवचिक योजना आहे, ज्यामुळे राज्यांना त्यांच्या विशिष्ट आवश्यकतानुसार योजना तयार करण्याची परवानगी मिळते.
2. अनेक प्रकारच्या क्रियाकलापांचा समावेश:
   यामध्ये फसल उत्पादन, पशुपालन, बागवानी, मत्स्यपालन, आणि कृषी प्रसंस्करण अशा विविध क्षेत्रांचा समावेश आहे. यामुळे कृषी क्षेत्राचा समग्र विकास सुनिश्चित होतो.
3. इतर सरकारी योजनांसोबत अभिसरण:
   आरकेवीवाई इतर सरकारी योजनांशी, जसे की राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना (NREGA) यांच्याशी एकत्रित केली जाते. यामुळे योजनांचे परिणाम अधिक प्रभावी होतात.
4. वित्तपोषण:
   या योजनेचा वित्तपोषण केंद्र सरकारकडून केला जातो, आणि राज्य सरकार देखील त्यासाठी समतुल्य निधी उपलब्ध करावं लागतो.

Official site– Click here

आरकेवीवाई रफ्तार योजना:
आरकेवीवाई रफ्तार योजना अंतर्गत कृषी व्यवसाय, नवोन्मेष, आणि स्टार्टअप्ससाठी विविध उप-योजना सुरू केल्या गेल्या आहेत. यामध्ये कृषी क्षेत्राशी संबंधित विविध पद्धती आणि तंत्रज्ञानांचा समावेश केला जातो.

निष्कर्ष:
आरकेवीवाई आणि त्याचे उपघटक कृषी क्षेत्राच्या पायाभूत सुविधांचे सुधारणा, शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे आणि कृषी-व्यवसाय क्षेत्रातील नवोन्मेष वाढवण्याच्या दिशेने महत्वाचे पाऊल आहे. यामुळे ग्रामीण युवकांना नवीन रोजगार संधी मिळतात आणि कृषी क्षेत्र समृद्ध होते.